KANATLILARDA KAN DOLAŞIM SİSTEMİ
Prof. Dr. F. Tahir Aksoy
ftaksoy@yahoo.
Kanatlı hayvanlarda uçma eyleminin gerektirdiği çok güçlü bir solunum sistemi donanımı ve buna paralel olarak da yine çok güçlü bir kan dolaşımı sistemi gelişmiştir. Kanatlılarda kalp, rölatif olarak, memeli hayvanlardan daha iri, dakikada atım sayısı daha çok ve birim zamanında pompaladığı kan miktarı daha fazladır. Tavuk kalbi dakikada 300 kadar atım yapar. Zorlanma sırasında bu sayı 1000’e kadar yükselir. Normalde memeli hayvan kalbi dakikada 60-70 kadar atım yapar. Memelilere bakarak kanatlılarda kan basıncı, metabolizma derecesi ve beden sıcaklığı daha yüksektir. Tavuklarda beden sıcaklığı 41-43°C kadardır. Kazlar hariç tüm kanatlı hayvanlarda lenf düğümleri mevcut değildir. Kan dolaşım sistemi; kan, kalp, atardamarlar, kılcal damarlar ve venalar olmak üzere beş unsurdan oluşur. Kan; kan sıvısı ve kan hücrelerinden oluşur. Kan sıvısına plasma denir. Plasma sindirilmiş besinleri, hormonları hücrelere taşır ve hücrelerden artık maddeleri uzaklaştırır. Kan, bedenin sıcaklık dengesinin kurulmasında da önemli rol oynar. Kan hücreleri alyuvarlar (eritrositler) ve akyuvarlar (leukositler) olmak üzere iki gruba ayrılır. Kanatlı eritrositinde memelilerden farklı olarak büyük bir çekirdek (nucleus) bulunur. Alyuvarlar akciğerlerden aldıkları oksijeni beden hücrelerine, beden hücrelerinden aldıkları karbondioksiti de dışarı atılmak üzere akciğerlere taşırlar. Akyuvarlar ise bedenin hastalık etkenlerine karşı korunması ile görevlidir.